شعیب (ع) یکی از پیامبران الهی است که نام او در قرآن یازده بار آمده است، آیات 59 تا 85 سورة اعراف و آیة 89 سورة هود به روشنی بیان می‌کند که او بعد از نوح و هود و صالح و لوط علیهم‌السلام به پیامبری برگزیده شده است.

سلسلة نسب حضرت شعیب (ع) به اختلاف نقل شده است. مسعودی مورخ معروف، او را از فرزندان نابت بن مدین بن ابراهیم دانسته است دیگر مورخان نیز دربارة نام او اختلاف دارند. ابن اثیر نقل می‌ کند که برخی نام آن حضرت را «تیرون» و برخی هم «شعیب» دانسته‌اند . بنابر همین قول برخی از مفسران شعیب را با «تیرون» پدر زن موسی (ع) که در عهد عتیق مذکور است و به داستان او و دخترانش و موسی (ع) در سورة قصص آیه 1 به بعد اشاره شده است یکی دانسته‌اند.

در قرآن آمده است که حضرت شعیب (ع)، پیامبر قوم یا سرزمین مدین بوده است. مدین (یا مَدیّن شعیب) شهری است در شرق خلیج عقبه هم‌چنین در قرآن کریم در چند آیه در سورة حجر، شعرا، ص و ق مردمی به نام اصحاب‌ ایکه نامیده شده‌اند که حضرت شعیب (ع) بر آنها مبعوث شد و با موعظه و اندرز خواست تا آنها را از عذاب الهی بیم دهد ولی تکذیبش کردند. ظاهراً قوم مدین و اصحاب ایکه دو گروه بودند در مجاورت و نزدیکی هم که آن حضرت پس از این‌که مأمور ارشاد مردم مدین شد طبق دستور دیگر الهی مأمور تبلیغ اصحاب ایکه نیز گردید. خداوند حضرت شعیب (ع) را از میان مدین به پیامبری برانگیخت تا او مردم را از لجنزار تباهی‌ها برهاند و به سوی توحید و صفا و صمیمیت دعوت نماید (هود، 14؛ عنکبوت، 36). ولی چنان‌که از بعضی روایات استفاده می‌شود هم قوم مدین و هم قوم ایکه از اطاعت او سرپیچی کردند و دچار عذاب الهی گشتند در سورة اعراف آیة 85 آمده است که: شعیب بر قوم مدین مبعوث بوده است و آنها را به پرستش خدای یگانه و وفای به کیل و وزن، دعوت کرده و از کم فروشی، فتنه و فساد و دوری از راه خدای متعال برحذر داشته و می‌گوید که اگر مؤمن باشید این برایتان بهتر است، سپس نعمت‌هایی که خداوند بر آنان ارزانی داشته است را یادآوری می‌کند. اما بزرگان قوم او که کفر و استکبار ورزیده بودند حضرت شعیب (ع) و کسانی را که ایمان آورده بودند تهدید به بیرون راندن از شهر می‌کنند مگر این‌که به آیین آنها که مشرک بودند بازگردند، ولی شعیب (ع) می‌گوید: ما را نسزد که به آن بازگردیم …… بر خدا توکل کردیم. پروردگارا بین ما و قوممان داوری فرما. حضرت شعیب (ع) 242 سال عمر کرد و از بعضی روایات استفاده می‌شود که موضعگیری قوم بت‌پرست شعیب (ع) در برابر آن حضرت به قدری شدید بود که چند نفر از نمایندگان او را به طرز فجیعی کشتند حضرت شعیب (ع) با منطق و استدلال و شیوه‌های حکیمانه و مهرانگیز، قوم خود را به سوی خدا و عدالت دعوت می‌کرد، بیان او به قدری جالب و جاذب و گیرا بود که پیامبر اسلام (ص) فرمود: کان شعیب خطیب الانبیاء، شعیب خطیب و سخنران در بین پیامبران بود.

سبب نزول عذاب بر قوم مدین را، راوندی به صورت روایتی از امام سجاد (ع) روایت کرده که آن حضرت فرمود: نخستین کسی که پیمانه و ترازو برای مردم ساخت حضرت شعیب (ع) بود و آنها با پیمانه و ترازو سر و کار پیدا کردند ولی پس از مدتی شروع به کم فروشی نمودند و همین سبب عذاب الهی گردید در مورد چگونگی عذاب قوم شعیب (ع) دو نوع عذاب نقل شده که ظاهراً بیانگر آن است که یک نوع عذاب برای مردم مدین بوده و نوع دیگر برای مردم ایکه و شاید هم هر دو نوع عذاب یکی پس از دیگری بر آنها نازل شده باشد عذاب قوم شعیب در سورة مبارکة اعراف (رجفه) یعنی زلزله، نامیده شده است به طوری که در سورة هود آمده است: آنان را صیحة آسمانی فراگرفت. در سورة شعرا آمده است که به عذاب «یوم الظّله» یعنی سایة آتشبار دچار شدند. چگونگی عذاب و هلاکت مردم مدین چنین بوده است: زمین لرزة بسیار شدیدی مدین را تکان داد و در همین وقت صیحه و فریاد آسمانی شدید آنها را فراگرفت (ابر صاعقه خیز) و آنها به رو، بر زمین افتادندد و مردند و به گونه‌ای نابود شدند که گویی هرگز ساکنان آن دیار نبوده‌اند (عنکبوت، 37؛ هود، 94 و 95).

 (دایره المعارف تشیع، جلد نهم، صفحه 597، نشر شهید سعید محبی، تهران 1381)

نوشته شده در دوشنبه 92/2/2ساعت 7:24 عصر توسط رهسپاریار نظرات ( ) |